Retrograde contaminatie – ontstaan en oplossingsaanzet

Met retrograde contaminatie wordt in het algemeen een teruglopende of tegengestelde verontreiniging bedoeld. Dat houdt in dat wateropeningen van armaturen (bijvoorbeeld tapkranen of douchekoppen) door terugspattend water met kiemen in aanraking kunnen komen. Het grootste gevaar wordt gevormd door sproeiwater uit de afvoer, wat tot retrograde contaminatie uit de sifon kan leiden. Daarom moet de waterstraal niet direct op de afvoer gericht zijn.

Bij kiembesmetting van het leidingwater worden als directe maatregelen waterfilters geïnstalleerd, om deze kiemen effectief tegen te houden.  Maar ook waterfilters zijn onderhevig aan het gevaar van retrograde contaminatie. Om dit zo klein mogelijk te houden zijn er verschillende mogelijkheden.

De toevoeging van een bacteriostatisch additief in de kunststof van de filterbehuizing verhindert bijvoorbeeld de groei van kiemen. Bacteriostatische additieven zetten zich vast op een plek van de proteïnebiosynthese, waarbij het DNA in verschillende stappen in een aminozuurreeks wordt herschreven en omgezet. Dit essentiële onderdeel voor de vorming van een organisme wordt zo geblokkeerd. Bovendien kunnen de wateropeningen van een bactericide materiaal worden voorzien, dat actieve kiemen doodt. Op basis van de bactericide werking zijn koper of zilver goed geschikt voor de bekleding van deze wateropeningen.

Een deskundige omgang met de waterfilters is van groot belang.

Naast de bescherming die het bacteriostatische materiaal biedt, is bovendien een deskundige omgang met de waterfilters van groot belang.

• De filters zo mogelijk niet aanraken.
• Contact van de filteropeningen met afval- en industrieel gebruikswater moet worden vermeden.
• De filters mogen niet met reinigingsmiddelen of een lap worden gereinigd.
• Bij sterk zichtbare verontreiniging, zoals bloed of slijm, moet het filter direct worden vervangen.
• Ook bij zichtbare schade moet direct worden vervangen.
• Personen in faciliteiten met filteruitrusting moeten over het gebruik van medische producten grondig worden voorgelicht.

Om een retrograde verkieming tegen te gaan is het belangrijk de filters volgens de opgaven van de producent regelmatig te vervangen. Bij deskundig gebruik is het risico op een retrograde verkieming van een filter binnen de vastgestelde standtijd als minimaal te beschouwen. De medische producten doorlopen voor de validering verschillende testreeksen. Om het risico van een retrograde contaminatie te kunnen inschatten wordt een retrograde contaminatie kunstmatig bewerkstelligd, door kiemen bevattend water door de uitloop in de filterbehuizing te spuiten. Dan worden de filters met betrekking tot tijdelijke contaminatie en met betrekking tot de persisterende kiemgroei gedurende de onderzoeksperiode gecontroleerd.

Retrograde contaminatie in tandheelkundige praktijken

In tandartspraktijken bestaat een verhoogd risico op retrograde contaminatie van de behandelinstrumenten door teruggelopen speeksel-, bloed- en wondsecreet. Deze komen via de apparaten in de watertransporterende leidingen. Het gevolg: De volgende patiënt wordt blootgesteld aan verontreinigd water, hoewel de leidingen in de behandelingsunit vrij zijn van biofilm en daardoor het toegevoerde water oorspronkelijk ook vrij van kiemen was. Ook aerosolen uit afzuiginstallaties kunnen open watersystemen infecteren. Om patiënten niet door een mogelijke retrograde verkieming het risico op infecties te laten lopen, moeten passende maatregelen worden getroffen. Het Robert Koch-instituut adviseert bijvoorbeeld het uitspoelen van de water transporterende systemen gedurende meer dan 20 seconden na behandeling van elke patiënt. Bovendien moet de terugloop van de vloeistoffen door de betreffende terugzuigkleppen worden verhinderd.